Vechten, vluchten of bevriezen. Er zijn verschillende reacties van je systeem bij het idee van gevaar lopen. Je lichaam reageert, voordat je er bewust over kan nadenken. En dat is maar goed ook, want het cognitieve gedeelte van je brein is veel te langzaam om adequaat te kunnen reageren.
Velen hebben er wel over gehoord, de ‘vecht-vlucht-bevries-reactie’. Maar wat is dat ‘bevriezen’ nou precies? En is vechten of vluchten dan niet veel beter?
Overleven
Allereerst is het van groot belang je te beseffen dat de lichamelijke reacties op een dergelijke ernstige situatie geen bewuste keuze zijn, maar een kwestie van overleven. Je lichaam reageert meteen. Vechten, vluchten of bevriezen.
Vechten
Je eigen inschattingsvermogen is de start van je onbewuste reactie. Nauwkeurig of niet, als je de dreigende kracht inschat als iets dat je potentieel kunt verslaan, ga je in de vechtmodus. Het hormoonstelsel zorgt er mede voor dat dit mogelijk is, het helpt bijvoorbeeld je spieren aan te spannen.
Vluchten
Als je inschat dat de dreigende kracht te groot is om te overwinnen, is je impuls om hiervan weg te gaan. Dit is de vluchtreactie, ook gekoppeld aan je hormoonstelsel om de juiste lichamelijke reacties te kunnen ondersteunen.
Bevriezen
En wat is dan de bevriezingsreactie? Deze reactie verwijst naar een situatie waarin je, in een paar milliseconden, hebt geconcludeerd dat je de angstaanjagende gevaarlijke kracht niet kunt verslaan en er ook niet veilig voor weg kunt rennen. En dan treedt de zelf-verlammende reactie op. Je systeem schreeuwt: “Niet bewegen, anders ga je dood!” Dus in veel opzichten is bevriezen een nogal ingenieuze overlevingsstrategie.
De innerlijke fysieke kenmerken van bevriezen komen overeen met de vecht of vlucht-modus:
- Hyper-Alertheid
- Verhoogde hartslag
- Spanning in het lichaam en de spieren
- Energie lijkt opgebouwd, maar kan niet worden vrijgegeven
- Ondiepe en snelle ademhaling
Voor een klein kind zijn de mogelijkheden om zich te kunnen beschermen meer gelimiteerd dan voor een volwassene. Dus, rationeel of niet, een klein kind zal waarschijnlijk een hele reeks situaties ervaren hebben als een bedreiging voor zijn of haar voortbestaan. Alleen al een blik van afwijzing of minachting van een ouder, kan bijvoorbeeld het gevoel hebben gegeven dat er niet van hem of haar werd gehouden, waardoor het gevoel van verdoving ontstond.
Na bevriezing weer ‘ontdooien’
Er bestaat een theorie die stelt dat ‘verlammende’ psychologische verschijnselen zoals fobieën, paniekaanvallen en verschillende angsttoestanden kunnen worden opgevat als symptomen van een bevriezingsreactie die nooit de kans heeft gehad om te ‘ontdooien’, nadat de oorspronkelijke ervaring voorbij was.
Gesprekstherapie
Het ‘ontdooien’ kan op verschillende manieren plaatsvinden. Dat is voor ieder mens verschillend. Het begrijpen van je eigen reacties, kan al voor veel interne rust zorgen. Het bekijken van bepaalde gebeurtenissen uit het verleden vanuit het hier&nu kan voor meer inzichten zorgen. Dit kan middels gesprekstherapie en, als het passend is, in combinatie met opstellingswerk.
EMDR en angst
EMDR kan hierbij ook helpen. Bij angst of een fobie en EMDR gaat het vooral om het idee dat de kans dat een bepaalde situatie zich gaat voordoen erg groot wordt geacht. Het gevoel van angst over een rampscenario dat zich op zeer korte termijn zal gaan voordoen, is overheersend. Dit leidt tot aangepast gedrag. Dit wordt het principe van ex-consequentia genoemd: ‘If I feel anxious, there must be danger’. In feite wordt er door het menselijke systeem onbewust een foutieve kansberekening gemaakt. Middels EMDR kan gevoelsmatig de ervaren kansverwachting van het rampscenario worden verlaagd. Het gevolg is dat de situatie niet meer hoeft te worden vermeden.
EMDR in Breda
Zoek je gesprekstherapie of EMDR therapie in de omgeving van Breda, Zundert of Etten-Leur? Therapiepraktijk Susan heeft ruime ervaring. Plan zelf je eerste afspraak via de contactpagina, stuur mij een bericht of bel mij!
Er is geen wachtlijst. Je bent van harte welkom!
Lees meer over angst en depressie: https://www.therapie-susan.nl/blog/depressie-en-angst/