Depressie en Wanhoop

Depressie en wanhoop kunnen in elkaars verlengde liggen. Wanhoop voelt als een diep, allesomvattend verlies van perspectief. Het is niet hetzelfde als een gevoel van verdriet of teleurstelling, het is een gevoel van je verloren voelen zonder iets rond je heen te kunnen vastgrijpen als houvast. Wanhoop is een gevoel dat gevoeld wordt als alle uitwegen lijken te zijn verdwenen.

Wat betekent wanhoop?

Het woord “wanhoop” is een samenstelling van “wan-” en “hoop”. Wanhoop betekent letterlijk “het ontbreken van hoop” of “verkeerde hoop“. De huidige betekenis ligt hiervan in het verlengde: een toestand waarin iemand geen enkele verwachting of vertrouwen meer heeft in een positieve uitkomst.

Uiting van wanhoop

Lichamelijk kan wanhoop zich uiten als een drukkend gevoel op de borst, enorme vermoeidheid en slapeloosheid. Het lichaam kan heel zwaar aanvoelen, alsof elke beweging zinloos is. Maar er kan juist ook veel lichamelijke spanning en onrust worden ervaren als het gevoel van wanhoop, het verlies van alle perspectief, gepaard gaat met angst- en paniekgevoelens.

Mentaal kan het gedachten van uitzichtloosheid geven, waarin de toekomst niet meer bestaat of waarin alleen de meeste nare vorm van de toekomst naar voren komt. Deze gedachten kunnen resulteren in piekeren, misschien vastzittend in een patroon van zelfverwijt of juist in een patroon dat het Zelf geen enkele invloed heeft en de ellende van buitenaf regeert.

Op emotioneel niveau kan wanhoop voelen als leegte, diep verdriet, geen wil meer voelen. Als een donkere zware bol die je met je meedraagt en vergezeld wordt door gevoelens van angst, soms paniek en vaak moedeloosheid.

Wanhoop in de filosofie

Je ademhaling gaat door. Maar je brein vraagt zich af waarom. De zinloosheid van alles is erg dichtbij. De filosoof Albert Camus haalt in zijn boek ‘De myte van Sisyfus’ (1975) het begrip ‘het absurde’ aan. De mens vraagt om verduidelijking van het leven en de dingen die hem overkomen, maar de wereld geeft geen eenduidige antwoorden.

Albert Camus stelt verder dat hoop en wanhoop beide problematisch kunnen zijn. Hoop kan gevaarlijk zijn als het ons laat wachten op een betekenis die er niet is. Wanhoop kan verlammend zijn als het ons tot passiviteit dwingt. Zijn oplossing is Rebellie: niet hopen op een hoger doel, maar toch blijven handelen en het absurde leven omarmen.

Arthur Schopenhauer is een andere filosoof met een interessante blik over wanhoop en leven. Hij stelt dat een mens altijd weer opnieuw een wens of verlangen zal hebben waar het naar streeft. Wordt deze wens of verlangen niet ingewilligd, dan ervaart de mens lijden. Wordt het wel ingewilligd, dan ervaart een mens een kortstondig fijn gevoel. Vervolgens is er weer een nieuw verlangen. Dit is naar zijn idee inherent aan de Wil, het Leven Zelf. Het is niet iets dat een mens kan beïnvloeden. Naar zijn idee verklaart dit het universele menselijke gevoel van onvoldaanheid en wanhoop.

Koen Schouwenburg heeft een boek geschreven met als titel ‘Weerstand tegen de wanhoop’. In het Filosofie Magazine van maart 2025 benoemt hij 7 tips tegen wanhoop, hieronder kort weergegeven:

Maak van je lot een plot: Door een verhaal te maken van wat je overkomt, geef je er je eigen betekenis aan: je zet de gebeurtenissen naar je hand.
Kom in opstand tegen de zinloosheid: We moeten ons juist verzetten tegen de zinloosheid. Je kunt wel strijden voor wat je belangrijk vindt, ongeacht of het zinloos is volgens de theorie van ‘ik heb het lot van de wereld niet in handen’.
Leef in de breedte: Je verzetten tegen de zinloosheid betekent ook ervaringen opdoen, erop uitgaan. Dat is leven in de breedte.
Omarm je verleden: Door je verleden te omarmen leer je beter hoe je in elkaar steekt. Het helpt je niet alleen je eigen lijden te begrijpen, maar ook om jezelf te wapenen tegen de toekomst.
Laat je vormen door de ander: In contact met anderen kom je erachter wie je bent. Dat kan pijnlijk zijn, omdat je je eigen overtuigingen en beelden misschien moet bijstellen, maar misschien daarom juist heel belangrijk.
Lees literatuur: Literatuur lezen biedt weerstand tegen een bepaald soort wanhoop, namelijk het idee dat je alleen op deze wereld rondloopt.
Duik in de zwartgalligste filosofie die je kunt vinden: Als je je slecht voelt, is het aan de ene kant troostrijk wanneer iemand schrijft dat het leven inderdaad rampzalig is. Anderzijds is het zo over the top, dat het je ook weer uit je eigen wanhoop kan trekken.

Depressie en gevoelens van wanhoop kunnen samengaan. Deze gevoelens, depressie en wanhoop, kunnen betrekking hebben op de tekorten van het leven. De tekorten zijn er. Het is soms erg moeilijk om deze te moeten leven. Dan kun je de voeling verliezen met het kunnen genieten in het leven.

Een stap dichter naar het licht in jezelf, betekent langzaam in beweging komen. Niet enkel beweging in het lichamelijke, maar ook beweging in het mentale en in het gevoelde.

Soms hebben we wat praktische, makkelijk inzetbare tips nodig die ‘aan de randen’ kunnen helpen bij depressieve gevoelens, een soort symptoombestrijding. Ook al klinkt dit wellicht wat aarzelend, het kan wel degelijk een grote positieve invloed hebben op je gevoel over léven. Op mijn pagina’s Tips bij depressie en Depressie en slapen geef ik een aantal praktische tips weer. Neem gerust een kijkje en probeer en experimenteer wat voor jou werkt.

Hulp door therapiepraktijk Susan

Depressieve gevoelens en gevoelens van wanhoop ervaren is ook vaak heel eenzaam. Mijn advies is dan ook om dit niet alleen te blijven ervaren. Vind een professional met wie je erover kunt praten en die geen oordeel heeft. Iemand die begripvol is, empathisch en niet schrikt van jouw woorden. Je kunt mij gerust benaderen, ik luister graag en serieus naar jouw beleving.

Ik hoor graag wat je bezighoudt en waar je depressieve gevoelens over gaan. Met aandacht kijk ik samen met jou naar jouw leven en je huidige situatie. Ik heb aandacht voor jouw persoonlijke situatie. Meer inzicht in jezelf, betekent meer begrip voor jezelf. Vanuit hier kunnen we veranderingen aanbrengen.

Ben je op zoek naar begeleiding bij depressie, depressieve of sombere gevoelens in Breda, Zundert, Etten-Leur, Roosendaal of omgeving? Stuur mij een bericht of plan zelf je eerste afspraak via de contactpagina. Ik ontvang je graag in mijn therapie praktijk in Breda of ik geef sessies online.

Je bent van harte welkom! Er is geen wachtlijst.

Wil je meer lezen over Depressie of Angst? Klik op 1 van deze links: